Λεωφόρος Καβάλας 1970: Σήμερα ή τότε καλύτερα; – 6 δεκαετίες τυφλής εξέλιξης

Η φωτογραφία αυτή χρονολογείται κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Τότε, περίπου 60 χρόνια πριν, η Λεωφόρος Αθηνών ή Λεωφόρος Καβάλας, όπως την έλεγαν οι παλιοί, ήταν αρκετά διαφορετική. Δυστυχώς η εξέλιξη 6 δεκαετιών έφερε μόνο αύξηση της χωρητικότητάς της σε αυτοκίνητα αντί σύγχρονες μεθόδους μετακίνησης.

Με μια πρώτη ματιά στη φωτογραφία, είχε 2 λωρίδες ανά ρεύμα αντί 4, αδιαμόρφωτα πεζοδρόμια και έλλειπε η διαχωριστική νησίδα. Στο οδόστρωμά της κυκλοφορούσαν μερικές μάρκες που σήμερα δεν υπάρχουν. Ενδεικτικά, οι γνώστες διακρίνουν Vauxhall και Sunbeam Αvenger, που οι νεότεροι ούτε καν έχουν ακούσει… Ακόμη Opel Rekord 62, Volvo Amazon station, Mitsubishi Galant 1970 και φυσικά Σκαραβαίος. Διακρίνονται στο βάθος τα κτήρια της Datsun Θεοχαράκης και του Σαρακάκη.

Η φωτογραφία δείχνει το σημείο λίγο πριν τον Κηφισό, όταν η τεράστια αυτή διασταύρωση λειτουργούσε ακόμη με έναν μεγάλο δακτύλιο, που κατασκευάστηκε το 1954/1955 και επιβίωσε μέχρι το 1979/1980. Δείτε το συγκεκριμένο κομμάτι από ψηλά:

Σήμερα η φέρουσα ικανότητα του δρόμου έχει διπλασιαστεί με διαπλάτυνση και έχουν χτιστεί γέφυρες, αλλά η κυκλοφοριακή πίεση έχει πολλαπλασιαστεί, δικαιώνοντας αυτούς που υποστηρίζουν ότι όσο και να μεγαλώνουν οι δρόμοι δεν αντιμετωπίζεται το κυκλοφοριακό, αν δεν ληφθούν μέτρα σε άλλες κατευθύνσεις.

Στην απογραφή του 1971 το πολεοδομικό συγκρότημα Αθήνας – Πειραιά είχε 2.540.241 μόνιμους κατοίκους και στην απογραφή του 2021 μετρήθηκαν 3.059.764. Η διαφορά πληθυσμού δεν είναι εντυπωσιακά μεγάλη (υπάρχει βέβαια και ο παράγοντας του τουρισμού). Αυτό που έχει αυξηθεί θεαματικά είναι ο αριθμός των αυτοκινήτων και των μετακινήσεων.

Αυτές οι μετακινήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις αντιμετωπίστηκαν κυρίως με μέσα σταθερής τροχιάς, ενώ η Αθήνα έγινε το “βασίλειο του ΙΧ”. Για την εποχή της φωτογραφίας δεν υπάρχει ακριβής αριθμός αυτοκινήτων στο Λεκανοπέδιο, έχουμε όμως έναν ενδεικτικό αριθμό για το 1968 σε πανελλήνιο επίπεδο: 1 αυτοκίνητο ανά 8 άτομα. Σήμερα δεν υπάρχει και πάλι ακριβής καταμέτρηση, αλλά δημοσιεύματα ανεβάζουν τον αριθμό στα 2.500.000 – 3.000.000 οχήματα στην Αθήνα, δηλαδή σχεδόν 1 ανά κάτοικο! Και όλα αυτά προσπαθούν να βρουν κάθε μέρα δίοδο στους δρόμους και θέση πάρκινγκ…

Από αυτή τη σκοπιά, η Αθήνα του 1970 ήταν καλύτερη και πιο ανθρώπινη, ο εργαζόμενος πήγαινε με το λεωφορείο στη δουλειά του, αλλά ξόδευε λιγότερο χρόνο στον Κηφισό και τη Λεωφόρο Αθηνών. Σήμερα τα λεωφορεία “πήζουν” και αυτά στην κίνηση, ενώ το Μετρό δεν έχει καταφέρει ακόμα να δώσει απαντήσεις στο σύνολο των αναγκαίων μετακινήσεων και σίγουρα με τους τρέχοντες ρυθμούς κατασκευής νέων γραμμών θα απαιτηθούν δεκαετίες για επαρκή κάλυψη του Λεκαοπεδίου. Έτσι όμως χάνονται εκατοντάδες ώρες το χρόνο στα μποτιλιαρίσματα για τον Αθηναίο.

Μια και μιλάμε για τη Λεωφόρο Αθηνών, αν είχε φτιαχτεί η πολυπόθητη γραμμή Μετρό (ή τραμ ή μονορέιλ) κατά μήκος της, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα μπορούσαν χωρίς αυτοκίνητα να κάνουν τις δουλειές τους ή να πάνε στα μαθήματά τους ή να επισκεφτούν νοσοκομεία κοκ. Κάθε χιλιόμετρο του Μετρό κοστίζει πολύ ακριβά, λένε. Σωστά. Μήπως όμως δεν κοστίζουν και οι δρόμοι και οι συνεχείς αναβαθμίσεις τους; (Βλέπε επικείμενο έργο Κόμβου Σκαραμαγκά, 70 εκατ. ευρώ.) Δεν κοστίζει πανάκριβα στην εθνική οικονομία η αγορά εκατομμυρίων εισαγόμενων αυτοκινήτων; Απλώς μεταφέρθηκε το κόστος της μετακίνησης στον οικογενειακό προϋπολογισμό, με καταστροφικά αποτελέσματα για την πόλη και τη ζωή των κατοίκων της.

Αν το κράτος είχε υιοθετήσει τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό στις δημόσιες συγκοινωνίες, σήμερα θα είχαμε γλιτώσει και χρόνο και χώρο και χρήματα. Και θα κοιτάγαμε τις παλιές φωτογραφίες μόνο με νοσταλγία, όχι προβληματισμό.