Έτσι φυτεύτηκαν τα δάση της Δυτικής Αθήνας και δημιουργήθηκε το Άλσος Αιγάλεω
Όπως έχουμε γράψει και σε άλλα άρθρα * το τοπίο της Αθήνας και ειδικά τα δάση του έχουν περάσει πολλές περιπέτειες. Ήδη από την αρχαιότητα ο Πλάτωνας έγραψε (Κριτίας) για την αποψίλωση των δασών της Αττικής. Μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 το 48% του ελληνικού εδάφους καλυπτόταν από δάση, ποσοστό το οποίο τη διετία 1953-54 είχε μειωθεί στο 18%. Ειδικά η Αττική αντιμετώπιζε τεράστιας έκτασης αποδάσωση.
Τι συντέλεσε στην αύξηση της περιαστικής δάσωσης του Αττικού τοπίου; Σε γενικές γραμμές, η δραστική μείωση της κτηνοτροφίας, όπως και η απαγόρευση της υλοτομίας, η οποία ειδικά σε περιόδους κρίσης, πχ Κατοχή, έκανε θραύση. Επίσης εφαρμόστηκαν κατά καιρούς μεγάλα προγράμματα αναδάσωσης με κεντρικό προγραμματισμό, που είχαν μεγάλη επιτυχία.
Έτσι δημιουργήθηκαν τα αγαπημένα μας άλση
Στα προγράμματα αναδάσωσης, τα οποία έδωσαν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αναφέρεται αναλυτικά άρθρο του Ελευθέριου Σκιαδά στα Αθηναϊκά (05/09/2020). Άρχισαν το 1960 από την περιοχή του Σκαραμαγκά και επεκτάθηκαν μέχρι τη δεκαετία του 1970. Αυτά, σε συνδυασμό με τη φυσική αναδάσωση, έδωσαν τη σημερινή μορφή του αττικού τοπίου. Στο Ποικίλο φυτεύτηκαν το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου και περιμετρικά η Λίμνη Κουμουνδούρου. Τότε δημιουργήθηκαν και τα αγαπημένα μας Άλση Δαφνίου, Προφήτη Ηλία Χαϊδαρίου και Αιγάλεω (Μπαρουτάδικο).
Το περιαστικό πράσινο σε νέα κρίση
Σήμερα τα δάση της Αττικής -και όχι μόνο- αντιμετωπίζουν προβλήματα που πηγάζουν από τον συνδυασμό της κλιματικής αλλαγής με την συνακόλουθη μείωση των βροχοπτώσεων και της δράσης εντόμων (H γνωμάτευση του Δασαρχείου Αιγάλεω για τις ξηράνσεις πεύκων στο Ποικίλο Όρος). Οι ξηράνσεις ακόμα και ανθεκτικών στην ξηρασία φυτών, όπως πεύκα, κυπαρίσσια κ.ά. είναι ορατές παντού.
Η κρίση στα ελληνικά δάση δεν είναι μελλοντική, είναι παρούσα. Ένα δέντρο που υποφέρει από θερμικό στρες είναι πιο ευάλωτο σε επιθέσεις. Κοινός παρονομαστής για τα προβλήματα στα ελληνικά δάση, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, , η έλλειψη πρόληψης και η απουσία αποτελεσματικού συντονισμού. Η Πολιτεία πρέπει να δράσει να προγραμματισμό και αποφασιστικότητα ανάλογη της περιόδου που δημιούργησαν αυτά τα δάση στις προηγούμενες δεκαετίες.
…………………………………………………………………………………………………………
Ολόκληρο το αποκαλυπτικό άρθρο του Ελευθέριου Σκιαδά για την ιστορία των αναδασώσεων στην Αττική:
Οι φιλόδοξες αναδασώσεις του περασμένου αιώνα – Η φροντίδα για τα άλση και τα βουνά της Αττικής
Οπωσδήποτε είναι πλούσια η ιστορία των δασώσεων και αναδασώσεων στην Ελλάδα. Ιστορία που περιλαμβάνει και λαμπρές σελίδες. Μία εξ αυτών που περιλαμβάνει τo μεγαλύτερο πρόγραμμα αναδάσωσης που σχεδιάστηκε στη χώρα μας, ξεκινούσε πριν από 60 χρόνια! Ήταν το 1960, επί Κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τότε άρχισε η δημιουργία 1.500 κοινοτικών δασών τα οποία θα κάλυπταν έκταση 340.000 στρεμμάτων σε όλη την χώρα. Νέα φυτώρια προβλεπόταν να παράγουν πενήντα εκατομμύρια δενδρύλλια ετησίως, ενώ μόνον για το Λεκανοπέδιο της Αττικής προβλεπόταν η αναδάσωση 110.000 στρεμμάτων!
Επιδίωκαν δε οι φιλόδοξοι συντάκτες του σχεδίου στην πρωτεύουσα να φθάσουν το ποσοστό του πρασίνου στα 10.τ.μ. ανά κάτοικο! Απόρροια του προγράμματος αυτού υπήρξαν οι δενδροφυτεύσεις Ακροπόλεως, Λυκαβηττού, Υμηττού, Πάρνηθας κ.λπ. Ακόμη πιο εντυπωσιακά ήταν τα στοιχεία που έδιναν στην δημοσιότητα οι υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας, σημειώνοντας ότι μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 το 48% του ελληνικού εδάφους καλυπτόταν από δάση, ποσοστό το οποίο τη διετία 1953-54 είχε μειωθεί στο 18%.
Το 1954 πραγματοποιήθηκε το σημαντικό «Δασικόν Συνέδριον» κατά τη διάρκεια του οποίου διαπιστώθηκε μεν ικανοποιητική ανάπτυξη του δασικού πλούτου της Ελλάδος αλλά υπολειπόταν ο τομέας της αναδάσωσης. Ενδιαφέροντα επίσης ήταν τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο αυτοί στο οποίο συμμετείχαν όλες οι χώρες της Μεσογείου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και συγκεκριμένα του Τομέα για τη Διατροφή και τη Γεωργία. Αναφέρθηκε λοιπόν ότι ενώ από το 1900 έως το 1941 είχαν αναδασωθεί εκτάσεις 85.000 στρεμμάτων, από το 1945 έως το 1954 αναδασώθηκαν 360.000 στρέμματα!
Αντίστοιχες ήταν και οι αποδόσεις σε ξυλεία, καθώς και η ανέγερση εκατό δασικών κτιρίων (δασαρχείων). Εν τω μεταξύ κατά τη διάρκεια της Κατοχής είχαν πληγεί ιδιαίτερα τα δάση της Αττικής. Τα περισσότερα είχαν απωλέσει το ξυλώδες κεφάλαιό τους. Μεταπολεμικά άρχισε η αναγέννησή τους, τόσο μέσω της φυσικής οδού όσο και τεχνητά αλλά μόνον τα δημόσια δάση. Αυτή ήταν η κατάσταση το 1960 όταν άρχισαν συμβολικά, από την περιοχή του Σκαραμαγκά, τα έργα για την αναδάσωση 200.000 στρεμμάτων προς εκμετάλλευση και 340.000 στρεμμάτων για την προστασία του εδάφους.
Το πρόγραμμα προβλεπόταν να ολοκληρωθεί το 1965 με τη συμπαράσταση των μαθητών της χώρας, των εξωραϊστικών συλλόγων, των εκδρομικών σωματείων, τμημάτων του στρατού κ.ά. Οι προβλεπόμενες λευκοφυτείες θα αναπτύσσονταν με τη φύτευση δέκα εκατομμυρίων δενδρυλλίων για την παραγωγή οικοδομήσιμης ξυλείας και κυτταρίνης, ενώ ο προϋπολογισμός για τα συνοδευτικά έργα, όπως αντιπυρικές ζώνες και δασικοί δρόμοι μήκους 1.200 χιλιομέτρων, ανερχόταν σε διακόσια εκατομμύρια δραχμές. Τέλος, διατέθηκαν 240.000.000 δραχμές για τις εργασίες διευθέτησης 125 λεκανών χειμάρρων.
Το πρόγραμμα Καραμανλή για τα δάση της Αθήνας
Νεότερο πρόγραμμα, αυτή τη φορά ιδιαίτερο για την Αττική, καταρτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας 1970 και πάλι από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με υφυπουργό Γεωργίας τον Κωνσταντίνο Τριανταφύλλου. Σκοπός η εξυγίανση, προστασία και αισθητική αναμόρφωση του περιβάλλοντος της πρωτεύουσας με τη δενδροφύτευση όλων των λόφων και ορεινών περιοχών.
Επίσης, με τη δημιουργία μεγάλου συμπλέγματος αλσών και ικανοποιητικού ορισμού εστιών πρασίνου εντός των κατοικημένων περιοχών. Στο πλαίσιο εκείνων των προσπαθειών δημιουργήθηκαν τα Άλση Αιγάλεω, Αττικόν, Δάφνης, Προφήτη Ηλία Χαϊδαρίου και Δαφνιού. Ακόμη έγιναν εκτεταμένες δενδροφυτεύσεις στον Υμηττό, στη Πεντέλη, στην Πάρνηθα και στο Ποικίλο Όρος.
Αξίζει να αναφερθούν και ορισμένοι αριθμοί. Στην ορατή από την Αθήνα πλευρά του Υμηττού και στην περιοχή Βάρης φυτεύτηκαν 923.000 δένδρα σε έκταση 14.900 στρεμμάτων, στην Πεντέλη 252.195 σε έκταση 2.564 στρεμμάτων, στην Πάρνηθα 100.400 δένδρα σε 1.672 στρέμματα. Στο Αιγάλεω φυτεύτηκαν 127.630 δένδρα σε 1.680 στρέμματα και στο Ποικίλο Όρος (περιοχή ΚΕΒΟΠ και Λίμνης Κουμουνδούρου) 160.000 δένδρα σε 2.500 στρέμματα. Συνολικά φυτεύτηκαν 1.436.000 φυτώρια σε 28.500 στρέμματα και στρώθηκαν 159 χιλιόμετρα δασικοί δρόμοι που κόστισαν 350 εκατομμύρια δραχμές!
* – Το τοπίο της Αθήνας εξελίχτηκε στο χρόνο διαφορετικά από ό,τι νομίζεις
– Πότε και πώς πήρε το Ποικίλο όρος τη σημερινή όψη του
